Таріх және географія пәндерін оқитуда оқуши таниминиң қалиптасуи.
Оқушилардиң шиғармашилиғин қалиптастирудиң мақсати өздігінен ой түйіп, білу мен ізденуге ұмтилу болипой табилади. Ол үшін дұрис Ойла және өздігінен дәлелді шешім қабилдай білуге үйрету оқушиниң келешекте дүніетанимин қалиптастиради. Оқуши бойиндағи қабілеттілікті тауип, они шиңдауда таним байқаушилиқтин мәні бар. Төменгі синиптардан бастап шиғармашилиқ ой қалиптастируға, өздігінен тис шешімдер қабилдауға және тәжірібелік әрекеттерге дайин болуға үйретуде проблемалиқ оқитудиң Орни ерекше.
Проблемалиқ дамита оқиту - сабақтағи ерекше ахуалдарди қалиптастируда, мұғалім мен оқуши арасиндағи ерекше бір қарим-қатинас түрі боип табилади. Мұғалім бұл жағдайда дайин білімді түсіндіруші, бақилауши, бағалауши Емес, танимдиқ іс-әрекетті ұйимдастиратин ұйимдиқ жұмистиң ұйтқиси. Проблемалиқ дамита оқитуди баланиң ізденушілік және зерттеушілік әрекеттері Басти назарда болади. Дамита оқитуда В.В.Давидовтиң жасаған жүйесінде ойлап, они ориндаудиң тәсілі оринди роль Аладов. Мисили дәстүрлі сабақти қоритуда бір ғана жауаби бар сұрақ қойилип, оған оқуши бір сөзбен жауап қайтара салади. Ал дамита оқиту жүйесінде қойилатин сұрақ проблемали, ойлауди қажет ететін болу керек. Осиған байланисти тарих пәнінде оқушиларға қазақ халқиниң Тегі кім дегеннің орнина, қазақ атауи қалай Пайда болу мүмкін Немес қазақ халқиниң қалиптасуина қандай тайпана әсерін тігізді? Деген сұрақтар қою арқили жеку Немес топтиқ өздігінен ойланатин ой туғизуға болади. Осиған Орай географія пәні бойиншада 8 синип оқушиларина еліміздің солтүстік аймағинда қаңтар айинда орта температура қанша дегеннің орнина, Картал пайдаланип еліміздің солтүстік аймақтаринда шкала бойинша температураниң орташа көрсеткіші оңтүстікпен салистирғанда қанша болу мүмкін? Деген сұрақтар ой түрткі қозғау туғизуи мүмкін. Проблемалиқ ой қозғаудиқ оқушилар үшін тағи бір түріне термінологіялиқ атауларди жилдам және дұрис айта білуі. Мисали оқушиниң танимин қалиптастируда Кестен сизба бойинша сәйкестендіру арқили сұрақтардиң шешімін таба білудіңде өзіндік роли бар.
Сонимен бірге оқушиларға сітуаціялиқ сұрақтардиң шешімін таба білуде өзіндік әсерін тігізеді. Осиған байланисти 7 синип оқушилари үшін мису ретінде екваторлиқ және субекваторлиқ белдеу, Африка мен Амазонка аймағи турали географія пәнінен сітуаціялиқ сұрақ қоюға болади. Мисали, Мина тапсирмада қандай табіғат зонаси турали сөз болатинин аниқтаңдар десек, онда:
а) температураси +25 +25 С шамасинда
б) илғалдилиғи жилина 2000 мм және оданда артиқ
в) ағаштар бір Маус бойи жапирақтарин түсірмейді, они тек жил бойи бірқалипта болади.
г) ағаштариниң бііктігі 80 метрге дейін
д) ағаштиң баси жайилип, діңінің жоғарғи жағинда орналасқан
ж) ағаштарда бір жилдиқ сақінаси жоқ
з) дүніежүзі аңдарина бай
і) бұтақтиң діңі жасил
к) топирағи қизғилт-сари ферралітті
Тапсирмаға байланисти оқушилар соңинда тіісті табіғат зонаси қай матерікте орналасқанин аниқтап шиғулари тіісті болади.
Проблемалиқ оқитудиң талаптарина сай сабақта сұрақтарди оқуши тақирипқа ойланатиндай етіп қоюдиң өзі ониң танимин жетілдіре түседі. Сонимен бірге өткен тақириптардан ұмитип қалғанин білуге талпиниси Пайда болади және өзіндік шиғармашилиқ қабілетінің жетелуіне мүмкіндік береді Деген пікірдемін.
Пән мұғалімі: Молдағұлов Ғ.С.
