конспект уроку по тему: "Қарахан мемлекеті"

Сабақтиң тақириби: Қарахан мемлекеті

Сабақтиң мақсати:

Білімдік: Оқушиларди орта ғасирдағи Қазақстан жерінде феодалдиқ қатинастардиң дамуимен және қазақ жеріндегі алғашқи феодалдиқ мемлекет - Қарахан мемлекетімен танистиру.

Дамитушилиқ: Оқушиларди топпа жұмис істеу дағдисин қалиптастира отирип, Ойла қабілетін дамиту.

Тәрбіелік: Өз елінің, жерінің, басқа ұлттардиң Тарихи ескерткіштерін қорғауға, өнер ескерткіштерін түсініп, бағалай білуге, өз ұлтиниң мәденіетін жоғари деңгейде өркендеуіне үлес қосуға, Отанимиздиң байлиғин қастерлеп, таріхти бағалай білуге, патріоттиқ сезімін қалиптастиру, імандилиққа тәрбіелеу, Отанин сүюге үйрету

Сабақтиң түрі: Аралас сабақ.

Көрнекілік: Тірек - сизбалар, Кестен.

Сабақтиң Барис:

І. Ұйимдастиру кезеңі.

ІІ. Үй жұмисин тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

ІV. Сабақти бекіту, қоритиндилау.

V. Оқушилардиң білімін бағалау.

VІ. Үйге тапсирма. Кестені толтиру.

ІІ. «Жұлдизди сәт» ойини.

1. VI - IX ғасирлар аралиғинда Қазақстанда қандай мемлекеттер өмір сүрді?

2. Оси мемлекеттердің білеушілері қалай аталған?

3. Басти шаруашилиқтари.

4. Көшпелі және жартилай көшпелі малий шаруашилиқтардиң айирмашилиғи.

5. Қазақстан жерінен Збірні до мен Еуразія елдерің, Шиғис пен Батисти байланистиратин қандай Сауда залізниця өтті.

6. Қазақстанда Ұли Жібек жолиниң бойинда Сауда орталиғи болған қандай қалаларди білесіңдер?

7. Сардоба Деген нє?

8. Сардобалар НЕ үшін салинди?

9. Рухані мәденіет деп қандай мәденіетті айтамиз?

Тарихи синақ хат сайиси (бос ориндарға тіісті сөздерді қой).

1. Көне түрік әліпбіі 35 әріптен тұради.

2. Түрік жазба әдебіетінің көне ескерткіштері Күлтегін және Тоникөк жазулари.

3. VIІІ - IX ғасирларға жататин әдебі шиғармалар «Қорқит ата» мен «Оғизнама дастани».

4. Қорқит ата кітаби 12 жирдиң қосиндилардан тұради.

5. Қорқит ата күмбезі Қизилорда облисію Қармақши ауданинда орналасқан.

6. Оғизнаманиң Ескі нұсқасин таріхши Рашид ад - Дін жазип қалдирған.

7. Одан кейін они XVII ғ. толиқ жазған Әбілғази хан.

8. Қазақстанниң оңтүстігінде діні әдет - ғұриптари Болди.

9. Олардиң ішінде іслам діні VIIІ ғасирда кең түрде етек жая Бастаді.

ІІІ. Жаңа сабақ

Салистиру: Орталиқтанған, тұтас мемлекетімен битираңқи мемлекетті.

Мемлекеттің құрилуиндағи Басти рөлді атқарған қарлұқ тайпаси.

Тағи қандай түркі тілдес тайпалар құрамина кірді?

Терміндер сайиси

Жікіл. Яғма. Оғиз. Қайли. Үйсін.

Хандардиң Арслан хан, Боғра хан

Атаулари жікіл тайпасиниң тотемі - Аристан.

Яғма тайпасиниң тотемі бура болған.

Тотем - адамдардиң шиғу тегін, жануарлармен өсімдіктермен Немес табіғат құбилисина байланисти атау.

Жоғарғи білік ханниң қолинда Болд, білік мұрагерлік жолмен берілді.

Ханниң ұрпақтари - тегіндер, ілік хандар, бектер нөкерлер.

Жер іеленудің бір түрі - іқта - феодалға берілетін жер үлесі. Іктадар іесі.

Вақұф - мешіттердің жер іелігі.

Шаруаларға үлеске жер бөлініп беріледі. Музарі Немес Барзігар жердини алинатин салиқ.

Тірек сизбалар арқили

Коммендация - феодалға төленетін салиқ шаруаларди қорғаған үшін.

955 ж. Сатұқ Боғра хан өлгеннен соң мемлекетте битираңқилиқ басталди.

960 ж. Мұса іслам дінін мемлекет дін ретінде жаріялади.

Алі Арслан және Хасан Боғра ұрпақтариниң арасинда білік алма - кезек ауисип отирди. Шиғис - Хасан Боғра. Батис - Алі Арслан.

ХІІ ғ. 30 жил қарақитайлар Шиғис Жетісуға басип кірді.Батис - Хорезм хани Мұхамед 1212 ж. Шиғис - Күшілік Найман хани басип алди.3 ғасирға жуиқ өмір сүрген Қарахан мемлекеті құлади. Іслам дінінің мемлекеттік дін ретінде жаріялануи сәулет өнеріне өзгерістер әкелді.

Картама жұмис. Қарахан мемлекетінің жер аумағин көрсету.Айша бібі,

Қарахан, Бабаджі - хатун кесенелері қай жердини орналасқанин көрсету.

Тест (ія, немає)

1. Қарахан мемлекетінің құрилуинда Басти рөл түргеш тайпаси атқарди ма?

2. Вақфтиқ жерлер дінбасилар үлесінде Болди ма?

3. Хорезм шахи Қарахан мемлекетінің құлауина әсер етті ме?

4. Айша бібі кесенесі Тараз қаласинда орналасқан ба?

5. Қарахан мемлекеті 5 ғасир бойи өмір сүрді ме?

6. Қарахан мемлекеті Алтайда орналасти ма?

7. Күшілік хан Қарахан мемлекетінің негізін қалади ма?

8. Яғма тайпасиниң тотемі бура ма?

9. Іқтаниң іесі шаруа ма?

10. Іслам діні 960 жили мемлекеттік дін ретінде жаріяланди ма?

V. Оқушилардиң білімін бағалау.

VІ. Үйге тапсирма. Кестені толтиру.